นิเวศพันธุศาสตร์ของพืชสกุลถั่วแปบช้าง (Afgekia Craib) ในประเทศไทย

Abstract

พืชสกุลถั่วแปบช้าง (Afgekia Craib) มีรายงานว่าพบครั้งแรกในประเทศไทย มีสองชนิดคือถั่วแปบช้าง (Afgekia sericea Craib) และ กันภัย (Afgekia mahidolae Burtt & Chermsirivathana) และจากข้อมูลในปัจจุบันเชื่อว่า เป็นพืชที่พบเฉพาะในประเทศไทยเท่านั้น งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาความสัมพันธ์ด้านวิวัฒนาการของพืชทั้งสองชนิด โดยการศึกษาและวิเคราะห์ลักษณะสัณฐานวิทยา เซลล์พันธุศาสตร์ รวมถึงลักษณะทางสรีรวิทยาบางประการ จากผลการศึกษาการวิเคราะห์ลักษณะสัณฐานวิทยาของพืชสกุลนี้รวม 20 ลักษณะ โดยใช้วิธีการจัดจำแนกประเภท พบว่ามี 16 ลักษณะที่สามารถใช้ในการจัดจำแนกถั่วแปบช้างและกันภัย แต่อย่างไรก็ตาม สัณฐานวิทยาของเรณูของพืชทั้งสองชนิดมีความคล้ายคลึงกันมาก โดยมีขนาดและลวดลายผนังชั้นนอกแตกต่างกันเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ผลการศึกษาเซลล์พันธุศาสตร์แสดงให้เห็นว่า พืชทั้งสองชนิดมีจำนวนโครโมโซมเท่ากัน คือ 2n = 16 และในระยะเมทาเฟสแรกพบ 8 ไบเวเลนท์ในไมโครสปอร์โรไซต์ จากผลการทดสอบความมีชีวิตของละอองเรณู พบว่าพืชทั้งสองชนิดมีเปอร์เซ็นต์การมีชีวิตสูงถึงร้อยละเก้าสิบ แต่กลับพบว่าไม่มีละอองเรณูที่สามารถงอกหลอดละอองเรณูได้ในสูตรอาหารต่างๆ ที่ใช้ในการทดลอง ผลการวิเคราะห์ไอโซโซม์ 2 ระบบ คือ เปอร์ออกซิเดส และเอสเทอเรส โดยใช้วิธีโพลิอะคริลาไมด์เจล อิเลคโตรโพรีซิสพบว่ารูปแบบของแถบไอโซไซม์ของถั่วแปบช้างและกันภัย แตกต่างกันอย่างชัดเจน ผลการศึกษานิเวศสรีรวิทยา พบว่าการเจริญเติบโตของพืชทั้งสองชนิดสอดคล้องกับปริมาณคลอโรฟิลล์ และปริมาณ soluble โปรตีน ซึ่งกันภัยมีการเจริญเติบโตได้ดีกว่าถั่วแปบช้างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ เมื่อวิเคราะห์ผลโดยสรุปแล้ว ผลที่ได้จากการศึกษาและวิเคราะห์ลักษณะสัณฐานวิทยาและพันธุศาสตร์ เป็นหลักฐานแสดงให้เห็นว่า พืชทั้งสองชนิดที่อยู่ในสกุลถั่วแปบช้าง มีสายสัมพันธ์ทางวิวัฒนาการใกล้เคียงกัน และข้อมูลจากการศึกษาทางนิเวศสรีรวิทยา ชี้ให้เห็นว่าถั่วแปบช้างและกันภัยได้ผ่านการปรับตัวให้เหมาะสมต่อสภาพแวดล้อมของแต่ละถิ่นอาศัยมาแล้วในอดีต