ระเบียบวิธีการขับร้องและบรรเลงเพลงลงสรง

Abstract

การวิจัยเรื่องระเบียบวิธีการขับร้องและบรรเลงเพลงลงสรงผู้วิจัยได้ทำการวิเคราะห์เพลงลงสรง ทำให้ทราบว่าเพลงลงสรงนั้นอาจแบ่งประเภทของเพลงลงสรงออกเป็น 2 ประเภท คือเพลงลงสรงที่ใช้ในพระราชพิธี พิธีกรรมของชาวบ้าน และประกอบการแสดงละคร โดยบทบาทของเพลงลงสรงนั้นเป็นเพลงที่บรรเลงประกอบกิริยาอาการอาบน้ำ และการแต่งตัว เพื่อไปประกอบกิจสำคัญ ในการแสดงละครถ้าตัวละครจะทำการสำคัญเช่นในการยกทัพจับศึก การเข้าเฝ้า เข้าห้องหานาง มักจะต้องลงสรงแต่งตัวเสียก่อน ละครที่เป็นแบบฉบับในการรำลงสรงคือ ละครใน ซึ่งเป็นละครที่แสดงในพระราชฐาน และมีบทบาทเกี่ยวข้องและเลียนแบบอย่างของพระมหากษัตริย์ ละครในจะใช้เพลงลงสรงอยู่ 2 อย่างคือ ลงสรงโทน และลงสรงสุหร่าย เพลงลงสรงที่เป็นเพลงบรรเลงจากการวิจัยพบว่ามีจำนวน 2 เพลง คือ เพลงลงสรงปี่พาทย์ และเพลงลงสรงนกกะจอก ส่วนเพลงลงสรงที่ใช้ประกอบการแสดงละครจำนวน 6 เพลง คือ เพลงลงสรงปี่พาทย์ (ไม่มีร้อง) ลงสรงโทน ลงสรงสุหร่าย ลงสรงลาว ลงสรงแขก ลงสรงมอญ และบรรเลงต่อด้วยโทนรถ โทนม้า โทนช้าง เพลงโทนรถ โทนม้า โทนช้าง นี้มีเฉพาะโขนและละครในเท่านั้น กล่าวคือหลังจากที่ตัวละครอาบน้ำแต่งตัวแล้วก็จะต้องขึ้นรถ ขึ้นม้า ขึ้นช้างเพื่อจะไปที่แห่งใดที่หนึ่งซึ่งเป็นสิ่งที่กระทำต่อเนื่องกัน การขับร้องและการบรรเลงเพลงลงสรงบทร้องเป็นการบรรยายการอาบน้ำแต่งตัว ลักษณะของการร้องจึงเป็นอารมณ์กลางๆ ไม่ดีใจไม่เสียใจ เพื่อประกอบกิจกรรมส่วนตัวของชีวิต เป็นการพรรณนาพฤติกรรมของการอาบน้ำแต่งตัว เพลงลงสรงเป็นเพลงประเภทสองชั้นใช้หน้าทับพิเศษ เช่นเพลง ลงสรงโทน เพลงลงสรงสุหร่าย เพลงลงสรงปี่พาทย์ (ไทย) เพลงลงสรงนกกระจอก ใช้หน้าทับลงสรง เพลงลงสรงลาว ใช้หน้าทับลาว เพลงลงสรงมอญ ใช้หน้าทับสมิงทอง เพลงลงสรงแขกใช้หน้าทับแขกชั้นเดียว ซึ่งการขับร้องและการบรรเลงเพลงลงสรงสุหร่าย เพลงลงสรงมอญและเพลงลงสรงลาวทำนองร้องกับทำนองหลักดำเนินไปด้วยกันได้อย่างสนิทสนม ส่วนเพลงลงสรงโทนและเพลงลงสรงแขกนั้นมีเฉพาะทำนองร้องไม่มีทำนองหลัก นอกจากการบรรจุเพลงลงสรงในบทที่ตัวละครอาบน้ำหรือแต่งตัวแล้วยังพบว่ามีเพลงชมตลาดอีกเพลงหนึ่งที่ใช้บรรยายการแต่งตัวของตัวละคร และนิยมใช้กันโดยทั่วไป