ขนบการบรรเลงวงปี่จุมในซอตั้งเชียงใหม่ : กรณีศึกษาพ่ออุ่นเรือน หงษ์ทอง

Abstract

ขนบการบรรเลงปี่จุมในซอตั้งเชียงใหม่: กรณีศึกษาพ่ออุ่นเรือน หงษ์ทอง เป็นการวิจัยที่มีวัตถุประสงค์ ศึกษาเกี่ยวกับบริบทของซอตั้งเชียงใหม่ ศึกษาระบบเสียงของปี่จุมและซึงในวงปี่จุมสี่ ศึกษาระเบียบวิธีการบรรเลงซอตั้งเชียงใหม่ วิเคราะห์ทำนองปี่จุมสี่และซึงในการบรรเลงซอตั้งเชียงใหม่ของพ่ออุ่นเรือน หงษ์ทอง ผู้ซึ่งมีชื่อเสียงและความสามารถในการเป่าปี่และขับซอในปัจจุบัน ผลจากการวิจัยครั้งนี้พบว่า ซอตั้งเชียงใหม่มีความเกี่ยวข้องกับบริบทในด้านต่างๆ เช่น มีประวัติศาสตร์ที่ยาวนานจนเกิดเป็นเอกลักษณ์สำคัญอย่างหนึ่งในล้านนา มีสภาพสังคมวัฒนธรรม ประเพณีและพิธีกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับพระพุทธศาสนาทำให้ซอตั้งเชียงใหม่ยัง คงรักษาบทบาทและหน้าที่ในการรับใช้สังคมถึงปัจจุบัน นอกจากนั้นยังได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานรัฐจึงทำให้สถานภาพของช่างปี่และ ช่างซอได้รับการยอมรับ จากการศึกษาระบบเสียงของปี่จุมและซึ่งพบว่า เป็นระบบ 7 เสียงคล้ายระบบเสียงดนตรีไทยทั่วไป ระดับเสียงวงปี่จุมของพ่ออุ่นเรือน หงษ์ทอง มีระดับเสียงสูงกว่าเสียงปกติของวงปี่จุมในจังหวัดเชียงใหม่ เนื่องจากพ่ออุ่นเรือน หงษ์ทอง มีความสามารถในการใช้ระดับเสียงสูงในการขับซอ ระเบียบวิธีการบรรเลงซอตั้งเชียงใหม่มี 7 ขั้นตอนประกอบด้วยทำนอง 5 ทำนอง ได้แก่ เขิงปี่ตั้งเชียงใหม่ จ๊อยเชียงแสน จะปุและละม้าย จากการวิเคราะห์ทำนองปี่จุมและซึงพบว่าการดำเนินทำนองของปี่เล็กกับปี่กลาง มีลักษณะเป็นคู่ขนาน ประสานสอดแทรกด้วยปี่ก้อยและซึง ปี่ก้อยดำเนินทำนองใกล้เคียงกับทางขับซอมากที่สุดกลวิธีในการบรรเลงพบว่ามี การห่ม การซอกลม ตลอดการบรรเลง ส่วนซึงพบว่าบรรเลงด้วยการเก็บซอตั้งเชียงใหม่ใช้กลุ่มเสียงทางนอก ทางกลาง ทางเพียงออบนและทางชวา ผลจากการวิเคราะห์ทำให้ยืนยันได้ว่าซอตั้งเชียงใหม่ เป็นทำนองที่มีความโดดเด่น มีลักษณะเฉพาะให้ความรู้สึกถึงธรรมชาติและวิถีของชาวล้านนาอย่างแท้จริง