การรำตรวจพลของตัวนางกษัตริย์ในละคร

Abstract

ศึกษาความเป็นมา วัตถุประสงค์ องค์ประกอบและแบบแผนการรำตรวจพลของตัวนางกษัตริย์ในละครรำ โดยศึกษาจากเอกสาร การสังเกตการณ์ การแสดงจริง จากวีดีทัศน์ และฝึกปฏิบัติด้วยตนเองจากผู้เชี่ยวชาญ โดยเลือกศึกษาการรำตรวจพล 3 ชุด คือ 1. รำตรวจพลนางจันทน์ สืบทอดท่ารำโดยศุภลักษณ์ ภัทรนาวิก 2. รำตรวจพลนางเมรี ประดิษฐ์ท่ารำโดยเจริญจิต ภัทรเสวี 3. รำตรวจพลนางสุวรรณมาลี ประดิษฐ์ท่ารำโดยสุวรรณี ชลานุคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า การรำตรวจพลนางกษัตริย์ ได้แบบอย่างมาจากธรรมเนียมการตรวจพลของตัวพระ ซึ่งมีต้นแบบมาจากการตรวจพลจริงของแม่ทัพไทยในอดีต โดยถ่ายทอดผ่านบทละคร และนาฏยศิลปินสร้างสรรค์ออกมาเป็นกระบวนท่ารำตามจารีตของการตรวจพล การตรวจพลของแม่ทัพ ก็เพื่อตรวจตราความพร้อมเพรียงของกองทัพ และการรำตรวจพลของนางกษัตริย์ เป็นการรำเดี่ยว เพื่ออวดฝีมือการรำของผู้แสดงที่แม่ทัพเป็นหญิง องค์ประกอบของการรำตรวจพลคือ คนธง พลทหาร เสนาหรือนายหมวด คนกลด แม่ทัพหญิง และพาหนะ การรำตรวจพลเป็นการรำเดี่ยวของแม่ทัพหญิง โดยเริ่มจาก 1. แม่ทัพรำออกมายืนเท้าฉากเพื่อรับความเคารพจากทหาร 2. แม่ทัพรำอวดฝีมือ เพื่อแสดงความสามารถของแม่ทัพ 3. แม่ทัพรำตรวจแถวและถามความพร้อมของทหาร โดยใช้ท่ารำแทนคำพูด 4. แม่ทัพรำอยู่บนพาหนะสั่งเคลื่อนทัพ ผู้รำตรวจพลนางกษัตริย์ ต้องรำอาวุธอย่างคล่องแคล่ว และรำให้ดูเข้มแข็ง สง่างาม เด็ดเดี่ยว รำให้ตรงกับบุคลิกของตัวละคร รำตรวจพลนางจันทน์ และนางสุวรรณมาลี เป็นการรำมาตรฐานตัวนาง ส่วนรำตรวจพลนางเมรี จะมีการแทรกท่ารำนางยักษ์ ตามภูมิหลังของตน การรำตรวจพลนางกษัตริย์ แสดงให้เห็นถึงอัจฉริยภาพของปรมาจารย์นาฏศิลป์ไทย ที่นำองค์ความรู้ในการตรวจพลของแม่ทัพไทยในสมัยโบราณ มาสร้างเป็นรูปแบบการตรวจพลทางนาฏยศิลป์ จึงเป็นการอนุรักษ์แบบแผนการตรวจพลในอดีตมาสู่ปัจจุบัน