สาวิตรี : โอเปร่า

Abstract

“สาวิตรี” เป็นเรื่องราวของสตรีนางหนึ่งที่ถูกเอ่ยขึ้นในบทสนทนายกย่องสตรีของยุธิษเฐียรและพระมรรกัณเฑยะ จาก ปรติวรตามาหาตฺมฺยปรฺว ใน วนปรฺว แห่งมหาภารต ว่ามีความเพียบพร้อมเทียบเท่านางเทราปที ต่อมาเรื่องราวของนางได้กลายมาเป็นบทละครร้องและพระราชนิพนธ์ความเรียงในชื่อ “สาวิตรี” ของพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยย่อสาวิตรีเป็นเรื่องอำนาจของความรัก หน้าที่ และความภักดีของนางที่มีต่อพระสวามีคือ พระสัตยวาน ตลอดจนความเพียรพยายามและการใช้สติสัมปชัญญะของนาง ขณะที่ได้ติดตามพระสวามีเข้าสู่ปรโลกและได้พิสูจน์ความถึงพร้อมในธรรมจนพระยมยินยอมคืนชีพพระสัตยวานมาให้ โอเปร่า “สาวิตรี” เป็นการหยิบยกเอาบทพระราชนิพนธ์มาทำเป็นคำร้อง (Libretto) ของโอเปร่า และประพันธ์ดนตรีประกอบ โดยมีการนำเสนอเรื่องราวผ่านศิลปะและความงามของเสียงดนตรีในลักษณะร่วมสมัย สาวิตรีเป็นโอเปร่าองค์เดียว ในลักษณะอุปรากรเชมเบอร์ ใช้นักดนตรี 15 คน บรรเลงร่วมกับนักร้อง 3 คน มีลักษณะพิเศษที่การใช้สีสันของเสียง และพื้นผิวของดนตรี อันแสดงบทบาทที่ขัดแย้งหรือตรงกันข้าม (Contrast) อย่างเด่นชัด รวมไปถึงมีบทบาทที่เป็นตัวประสานระหว่างด้านตรงข้ามนั้น เพื่อแสดงออกซึ่งแนวคิดหลักที่เกี่ยวข้องกับ “ทวิลักษณ์” นอกจากนี้ยังมีการใช้โน้ตและคอร์ดโครมาติกเพื่อให้ความรู้สึกที่ลี้ลับ และสร้างบรรยากาศทางดนตรีที่มีมิติซับซ้อน โดยรวมผลงานประพันธ์มีโครงสร้างของเสียงประสานในลักษณะโทนาลิตีอิสระ เพื่อให้เข้ากับเรื่องราวที่มีลักษณะเหนือจินตนาการ ได้แก่ การกลับคืนฟื้นชีวิตจากความตาย หรือเรื่องราวที่มนุษย์สัมพันธ์กับเทพเจ้า