การออกแบบสิ่งทอล้านนาร่วมสมัยเพื่อการตกแต่งภายใน

Abstract

วัตถุประสงค์ของการวิจัยฉบับนี้ เพื่อสร้างแนวทางในการพัฒนามรดกสิ่งทอให้มีรูปแบบร่วมสมัย และเหมาะสมกับการใช้งานในปัจจุบัน โดยการนำลักษณะเด่นของสิ่งทอล้านนา โดยเฉพาะของชาวไทยวนและชาวไทลื้อ มาออกแบบใหม่ ทั้งทางด้านวัสดุ รูปแบบ ลวดลาย และกรรมวิธีการผลิต ให้สามารถตอบสนองรสนิยมและความต้องการผลิตภัณฑ์สิ่งทอ ที่ใช้ในการตกแต่งภายใน ของผู้บริโภคร่วมสมัย วิธีดำเนินการวิจัยแบ่งเป็นสองส่วนคือ (1) ส่วนแรกเป็นการประเมินลักษณะเด่นของสิ่งทอล้านนาแบบดั้งเดิม จากประชากรภาพสิ่งทอไทยวนและไทลื้อ จำนวน 70 ภาพ สุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง เพื่อนำไปประกอบแบบสอบถาม โดยให้ผู้เชี่ยวชาญด้านสิ่งทอล้านนาจำนวนห้าราย เป็นผู้ตอบ แล้ววัดข้อมูลตามสเกลแบ่งกลุ่ม (Nominal Scale) และตอบคำถามการสัมภาษณ์ จากนั้นจึงวิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนา (2) ส่วนที่สอง เป็นการประเมินรสนิยมและความต้องการด้านสิ่งทอที่ใช้ในการตกแต่งภายในของผู้บริโภค และการกำหนดกลุ่มเป้าหมาย โดยสุ่มตัวอย่างจากประชากรสองกลุ่ม กลุ่มแรก คือ ผู้บริโภคในเขตล้านนา ได้แก่ เชียงใหม่ เชียงราย แพร่ และน่าน จำนวน 100 ตัวอย่าง และที่เหลืออีก 100 คือตัวอย่างจากเขตกรุงเทพมหานคร วัดและเก็บรวบรวมข้อมูลตามสเกลอันดับ (Ordinal Scale) โดยใช้แบบสอบถามและวิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนา ผลการประเมินพบว่า (1) สิ่งทอล้านนามีลักษณะเด่นอยู่ใน ลวดลายผ้าลายจก ลายขิด ลายเกาะ และลายสร้างสรรค์ตามอุดมคติ (2) ผู้บริโภคสิ่งทอนิยมตกแต่งห้องรับแขกแบบผสมผสาน แบบร่วมสมัย และแบบย้อนยุค และ (3) แนวโน้มการออกแบบปี ค.ศ. 2012 คือ กลุ่มวัฒนธรรมพื้นถิ่น กลุ่มคิดบวก และกลุ่มความธรรมดานิยามใหม่ (4) กลุ่มเป้าหมายผู้บริโภคสิ่งทอล้านนาแบบร่วมสมัย คือ Gen x กลุ่ม B ระดับ Middle- Middle ผู้บริโภค Gen x นิยมสิ่งทอที่ผลิตจากวัสดุที่สะดวกในการดูแลรักษาเป็นสำคัญ ผู้วิจัยจึงเลือกใช้ผ้าที่ผลิตจากเส้นใยสังเคราะห์ ในกลุ่มโพลีเอสเตอร์ เพราะ (1) ความสะดวกในการดูรักษา นอกจากนั้น (2) ยังมีประโยชน์ใช้สอยที่ดี (3) ราคาถูกกว่าผ้าที่ผลิตจากเส้นใยธรรมชาติ (4) มีผิวสัมผัสหลากหลายให้เลือกใช้ (5) มีผิวสัมผัสที่ให้ความรู้สึกเหมือนผ้าทอด้วยเส้นใยธรรมชาติ และ (6) มีผ้าที่ผสมเส้นใยพิเศษ เป็นสีเงินและสีทองอีกด้วย ในส่วนของกรรมวิธีการผลิตลวดลาย ผู้วิจัยเลือกใช้ (1) เทคโนโลยีการพิมพ์ด้วยระบบดิจิตอล เพราะให้สีสัน และลวดลายได้ตามแบบอย่างแม่นยำและรวดเร็ว (2) การตกแต่งลวดลายด้วยวิธีการปัก และเสริมวัสดุอื่นๆลงบนพื้นผิว เพื่อให้เกิดมิติที่สาม งานออกแบบและพัฒนาลวดลายผ้าสำหรับผลิตภัณฑ์ตกแต่งภายใน เป็นผลมาจากการนำเค้าโครงที่สำคัญของแม่ลายล้านนามา (1) จัดองค์ประกอบเป็นรูปแบบเชิงเรขาคณิต รูปแบบกึ่งนามธรรมและรูปแบบนามธรรม (2) ใช้เส้นสร้างรูปทรงอิสระ ด้วยการ ทับซ้อน บิด ขยาย เกิดมิติที่สามและลวงตา และ (3) ใช้แม่สีเดิมจากงานออกแบบล้านนา และกลุ่มสีตามแนวโน้มปี ค.ศ. 2012 เป็น คอลเลคชั่น โซฟา เก้าอี้ที่นั่งเดี่ยว สตูล โต๊ะกลาง หมอนอิง โคมไฟ และสิ่งทอประดับผนัง ซึ่งมีความโดดเด่น และแตกต่างจากผลิตภัณฑ์ที่วางจำหน่ายทั่วไป นับเป็นการนำมรดก มาสร้างสรรค์เพื่อสืบทอดคุณค่าทางความงาม ที่อาจนำไปเป็นแนวทางในการออกแบบและพัฒนาสิ่งทอสไตล์อื่นๆ ต่อไปได้