ความสัมพันธ์ระหว่างลักษณะเฉพาะทางกายภาพกับสภาวะอุณหภูมิระดับจุลภาคของกรุงเทพมหานคร

Abstract

งานวิจัยชิ้นนี้เป็นการศึกษาความสัมพันธ์ของลักษณะเฉพาะทางกายภาพของพื้นที่เมืองกับการเปลี่ยนแปลงของสภาวะอุณหภูมิเมืองในระดับจุลภาคที่เกิดขึ้น ภายใต้ปรากฏการณ์เกาะความร้อนเมืองกรุงเทพมหานคร ในพื้นที่ศูนย์กลางการค้าและธุรกิจ ย่านถนนสุรวงศ์ สีลมและสาทร ซึ่งพื้นที่ศึกษาเป็นพื้นที่ใจกลางเมืองที่มีอาคารและสิ่งปลูกสร้างตั้งอยู่อย่างหนาแน่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มอาคารสูง การศึกษาใช้ข้อมูลการสำรวจระยะไกลโดยดาวเทียมในการวิเคราะห์ค่าอุณหภูมิเบื้องต้นของพื้นที่ ร่วมกับการสร้างแบบจำลองลักษณะเฉพาะทางกายภาพสามมิติของของพื้นที่ แล้วจึงทำวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของสภาพการรับแดดในพื้นที่ช่วงเวลาบ่าย โดยประมวลผลร่วมกับตัวอย่างข้อมูลที่ได้จากการลงสำรวจวัดอุณหภูมิพื้นที่ตัวอย่างในพื้นที่ศึกษา 49 ตำแหน่ง เพื่อค้นหาความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นจากลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ ซึ่งดวงอาทิตย์ทำให้เกิดพื้นที่รับแดดและพื้นที่ร่มเงา ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิในระดับจุลภาคอย่างรวดเร็ว และมีผลต่อการดูดซับความร้อนของอาคารและสิ่งปลูกสร้างภายใต้ปรากฎการณ์เกาะความร้อนเมือง ปัจจัยสำคัญที่ทำให้ค่าอุณหภูมิในระดับจุลภาคของพื้นที่พัฒนาเมืองเพิ่มขึ้นภายใต้ปรากฎการณ์เกาะความร้อนเมืองคือแสงแดด ซึ่งจะทำให้เกิดกลไกการดูดซับความร้อนไว้ในอาคารและสิ่งปลูกสร้างของเมือง แล้วคายความร้อนคืนกลับสู่พื้นที่เมืองอย่างช้าๆ และต่อเนื่อง ทำให้พื้นที่เมืองมีอุณหภูมิเพิ่มสูงขึ้น แต่จากการศึกษาทำให้พบว่าในพื้นที่ย่านถนนสุรวงศ์ สีลมและสาทรไม่ได้เป็นเช่นนั้น แม้ว่าพื้นที่จะมีอาคารและสิ่งปลูกสร้างโดยเฉพาะกลุ่มอาคารสูงตั้งอยู่อย่างหนาแน่น ทั้งนี้เป็นผลมาจากแนวการวางตัวของกลุ่มอาคารและสัดส่วนการปิดล้อมที่ว่าง ซึ่งทำให้อาคารและสิ่งปลูกสร้างที่มีอยู่ในพื้นที่บดบังแสงแดด จนเกิดร่มเงาขึ้นบนพื้นที่ย่าน บนพื้นผิวอาคารและสิ่งปลูกสร้างเป็นบริเวณกว้าง ด้วยการบดบังแสงแดดที่เกิดขึ้นของอาคารและสิ่งปลูกสร้างนี้เอง จึงทำให้การดูดซับความร้อนที่เกิดขึ้นในกลไกการเกิดปรากฏการณ์เกาะความร้อนเมืองลดน้อยลง จึงเป็นเหตุให้พื้นที่ศูนย์กลางการค้าและธุรกิจ ย่านถนนสุรวงศ์ สีลมและสาทร ไม่เป็นพื้นที่ที่มีค่าอุณหภูมิในระดับจุลภาคสูงสุดภายใต้ปรากฎการณ์เกาะความร้อนเมืองของกรุงเทพมหานคร