การประเมินคุณภาพทิวทัศน์ของถนนหลักรอบเกาะสมุย จ. สุราษฎร์ธานี

Abstract

การวิจัยนี้มิจุดประสงค์หลักเพื่อหาวิธีการประเมินคุณภาพทิวทัศน์ที่มีความเหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของเกาะสมุย และเพื่อเสนอแนะแนวทางในการปรับปรุงคุณภาพทิวทัศน์ของถนนหลักรอบเกาะสมุย ซึ่งในการวิจัยนี้ได้นำผลการประเมินคุณภาพของทิวทัศน์ในแง่ของความสวยหรือไม่สวยที่ได้จากการสัมภาษณ์โดยใช้แบบสอบถามประกอบรูปภาพที่เลือกมาจากมุมมองต่าง ๆ ที่เห็นได้จากถนนหลักรอบเกาะสมุยจำนวน 28 ภาพ ที่คัดเลือกมาจากการจำแนกหน่วยพื้นที่ของทิวทัศน์ทั้งหมดออกเป็น 17 หน่วย โดยมีกลุ่มเป้าหมาย คือ คนไทยที่อาศัยอยู่ในพื้นที่, กลุ่มนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ และกลุ่มคนไทยในกรุงเทพฯที่เป็นสถาปนิก-ภูมิสถาปนิกและประกอบอาชีพอื่น ๆ รวมทั้งสิ้น 150 คน แล้วจึงนำผลที่ได้มาเปรียบเทียบกับผลจากการทดลองใช้เทคนิคการประเมินด้วยการให้คะแนนตามวิธี Visual Resource Management (VRM) ทีพัฒนาโดยหน่วยงาน Bureau of Land Management (BLM) ประเทศสหรัฐอเมริกา ซึ่งเป็นวิธีการที่ใช้กันทั่วไปในต่างประเทศ เมื่อทำการวิเคราะห์เปรียบเทียบผลที่ได้จากวิธีทั้งสองแล้วได้ข้อสรุปว่า มีผลที่สอดคล้องกันในแง่ของคุณภาพทิวทัศน์ กล่าวคือ ภาพตัวแทนที่ได้รับการประเมินว่าสวยจากการสัมภาษณ์ก็จะมีคะแนนที่ได้จากการประเมินโดยการใช้ VRM อยู่ในกลุ่มที่สวยเช่นกัน และภาพที่ได้รับการประเมินว่าไม่สวยหรืออื่น ๆ ก็จะได้ผลจาก VRM ไปในทิศทางเดียวกัน แต่มีความต่างกันในด้านของจำนวนคะแนนที่ได้รับในแต่ละรูปภาพ ซึ่งอาจเกิดจากสภาพแวดล้อมที่แตกต่างกันใน 2 ประเทศและรสนิยมหรือความชอบของคนที่แตกต่างกัน ดังนั้นหากจะนำเทคนิค VRM มาใช้จึงจำเป็นจะต้องมีการปรับปรุงในเรื่องของเกณฑ์การให้คะแนนให้มีความเหมาะสมยิ่งขึ้นโดยการลดช่วงคะแนนของ BLM ลงในบางประเด็น ซึ่งได้แก่ประเด็นของ ธรณีสัณฐาน, สี, สิ่งที่หายากและลักษณะที่ปรากฏของการพัฒนา ให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของ เกาะสมุยที่มีความหลากหลายน้อยกว่า โดยเฉพาะในประเด็นของลักษณะที่ปรากฏของการพัฒนานั้นพบว่า บุคคลทั่วไปสามารถยอมรับได้มากกว่าเกณฑ์ที่ BLM ได้กำหนดไว้ นอกจากนี้แล้วก็ควรพิจารณาเกณฑ์การให้คะแนนเพิ่มเติมในประเด็นทางจิตวิทยาและวัฒนธรรมโดยเฉพาะในส่วนที่มีคุณค่าทางจิตใจหรือทำให้เกิดสุนทรียภาพจากการเข้าใจความหมายหรือสัญลักษณ์ (Symbolic Aesthetic) ที่เกณฑ์การให้คะแนนของ BLM ไม่ได้มีการนำส่วนนี้เข้ามาใช้ในการพิจารณาให้คะแนนเลย ในส่วนของแนวทางในการปรับปรุงถนนหลักรอบเกาะสมุยนั้น จากผลของแบบสอบถามพบว่าทัศนียภาพของเกาะสมุยนั้นมีความสวยงาม แต่ถ้าหากทำการปรับปรุงด้วยวิธีการจัดระเบียบในส่วนที่เป็นเมือง การลดการแทรกแซง โดยมนุษย์ และการใช้หลักการจัดองค์ประกอบทางศิลปะเข้ามาช่วยในบางจุด ก็จะทำให้ทัศนียภาพที่มองเห็นได้จากถนนหลักรอบเกาะสมุยนั้นมีความสวยงามมากยิ่งขึ้น