การฟื้นฟูภาวะจิตใจและการร่วมมือช่วยเหลือทางจิตวิทยาที่ยั่งยืนแก่เด็ก เยาวชนและครอบครัวหลังการประสบภัยพิบัติสึนามิ : รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อฟื้นฟูภาวะจิตใจและแสวงหาแนวทางในการช่วยเหลือทางจิตวิทยาที่ยั่งยืนที่เกิดจากความร่วมมือกันในชุมชนให้แก่เด็ก เยาวชน และครอบครัวหลังการประสบภัยพิบัติสึนามิ โดยแบ่งการศึกษาออกเป็น 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 การประเมินความต้องการของผู้ประสบภัยพิบัติวัยเด็ก เยาวชน ครอบครัวและครู ระยะที่ 2 ศึกษาผลกระทบที่เกิดขึ้นจากภัยพิบัติสึนามิ เมื่อปี 2547 ต่อการดำเนินชีวิตประจำวันของผู้ประสบภัยพิบัติสึนามิ และระยะที่ 3 เสนอศูนย์ฟื้นฟูจิตใจให้แก่ผู้ประสบภัยพิบัติซึ่งตั้งอยู่ในพื้นที่ประสบภัยพิบัติโดยอาศัยความร่วมมือระหว่างชุมชนท้องถิ่นและคณะผู้วิจัย ซึ่งรายงานวิจัยฉบับนี้นำเสนอผลการวิจัย 2 ระยะแรก กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ประสบภัยพิบัติสึนามิ 4 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มนักเรียนระดับประถมศึกษา จำนวน 240 คน กลุ่มเยาวชนระดับมัธยมศึกษาจำนวน 226 คน กลุ่มครอบครัวจำนวน 187 คน และกลุ่มครูจำนวน 128 คน ที่อาศัยอยู่ในจังหวัดพังงาบริเวณพื้นที่ประสบภัยพิบัติสึนามิ เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แบบสำรวจความต้องการความช่วยเหลือ แบบสำรวจผลกระทบจากภัยพิบัติได้แก่ ผลกระทบด้านพัฒนาการทางร่างกายผลกระทบด้านเชาวน์ปัญญา ผลกระทบทางด้านอารมณ์ ผลกระทบต่อการทำหน้าที่ครอบครัว และด้านสุขภาพ ผลการวิจัยในระยะที่ 1 พบว่า นักเรียนระดับประถมศึกษามีความต้องการครอบครัวใหม่มากที่สุดและเยาวชนมีความต้องการทุนการศึกษาต่อเนื่องจนจบการศึกษามากที่สุด และในกลุ่มครูมีความต้องการความช่วยเหลือและฟื้นฟูทางด้านจิตใจที่ยั่งยืนมากที่สุด ผลการวิจัยในระยะที่ 2 พบว่า ภัยพิบัติสึนามิมีผลกระทบต่อพัฒนาการด้านร่างกาย และพัฒนาการทางเชาวน์ปัญญาของนักเรียนระดับประถมศึกษาทุกระดับชั้นแต่ในด้านพัฒนาการทางอารมณ์พบว่า ภัยพิบัติสึนามิมีผลกระทบต่อเด็กที่มีอายุ 11-12 ปีเท่านั้น สำหรับกลุ่มนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ผลการวิจัยพบว่า นักเรียนที่มีประสบการณ์ภัยพิบัติสึนามิในระดับสูงมีแนวโน้ม ที่จะมีปัญหาทางด้านอารมณ์และพฤติกรรมมากกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับนักเรียนที่มีประสบการณ์ภัยพิบัติสึนามิระดับต่ำ และในกลุ่มครอบครัวพบว่า ภัยพิบัติสึนามิมีผลกระทบต่อการทำหน้าที่ของครอบครัวมากที่สุด ส่วนในกลุ่มครูที่เป็นผู้ประสบภัยพิบัติมีปัญหาด้านสุขภาพและปัญหาด้านอารมณ์ รวมทั้งได้รับผลกระทบจากปัญหาครอบครัว ผลการวิจัยในระยะที่ 3 พบว่า จากการจัดโครงการสัมมนาเผยแพร่ผลการวิจัยระยะที่ 1 และระยะที่ 2 ให้แก่ชุมชนท้องถิ่น บุคคลในท้องถิ่นมีความเห็นว่างานวิจัยในครั้งนี้มีประโยชน์ต่อชุมชนเนื่องจากมีการนำเสนอผลการวิจัยที่พบแก่บุคคลในพื้นที่ให้รับทราบผลกระทบจากภัยพิบัติที่ยังคงมีอยู่ร่วมกับคณะผู้วิจัย รวมถึงเป็นโครงการที่มีการติดตามกลุ่มผู้ประสบภัยอย่างต่อเนื่อง และในส่วนของการจัดตั้งศูนย์ฟื้นฟูจิตใจและให้ความช่วยเหลือทางจิตวิทยาแก่กลุ่มผู้ประสบภัยพิบัติ บุคคลท้องถิ่นส่วนมากเห็นด้วยกับการจัดตั้งศูนย์ดังกล่าวขึ้น โดยการให้ความช่วยเหลือแก่ผู้ประสบภัยเป็นสิ่งที่ควรเกิดจากความร่วมมือกันระหว่างบุคคลในท้องถิ่นและหน่วยงานภายนอก อันจะทำให้การช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติมีความเหมาะสมกับความต้องการความช่วยเหลือของผู้ประสบภัยและเหมาะสมกับปริบทของวัฒนธรรมท้องถิ่นด้วย